รายละเอียดโครงการ

ยุงเป็นพาหะนำโรคที่สำคัญหลายชนิดที่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ มันชอบวางไข่ในน้ำนิ่ง สะอาด เช่น แหล่งน้ำในครัวเรือน จึงต้องมีการควบคุมทั้งแหล่งกำเนิด และทำลายยุง เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของโรคต่างๆ ซึ่งปัจจุบันนี้มีการระบาดของภัยจากยุงลายในภาคเหนือ คือ ไข้เลือดออก และไวรัสซิกา โดยที่สถานการณ์ไข้เลือดออกในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งแต่ 1 มกราคม 2559 – 18 ตุลาคม 2559 พบว่ามีอัตราป่วยสะสมของโรคไข้เลือดออกสูงเป็นอันดับที่สอง (ตารางที่1) นอกจากนี้สยามรัฐออนไลน์ยังรายงานเพิ่มเติมว่า ตั้งแต่ 1 มกราคม 2559 – 2 กันยายน 2559 มีจำนวนผู้ป่วยเสียชีวิต 3 ราย ซึ่งผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นกลุ่มอายุ 25-34 ปี รองลงมากลุ่มอายุ 15-24 ปี และกลุ่มอายุ 55-64 ปี ตามลำดับ อำเภอที่มีอัตราป่วยสูงสุด 5 อันดับแรก คือ อ.แม่แตง อ.ดอยสะเก็ด อ.แม่วาง อ.สันกำแพง และ อ.สันทราย ส่วนไวรัสซิกาในช่วงปี 2558 มีการรายงาน ว่าโรคนี้ได้ระบาดหนักในแถบลาตินอเมริกา โดยเฉพาะประเทศบราซิลที่การระบาดรุนแรงจนต้องประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน และสถานการณ์ยังรุนแรงไม่หยุด ทำให้เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2559 องค์การอนามัยโลก หรือ WHO ประกาศให้การระบาดของไวรัสซิกา เป็นภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศ กลุ่มเสี่ยงติดเชื้อไวรัสซิกามากที่สุดคือ กลุ่มสตรีตั้งครรภ์ ซึ่งหากติดเชื้อแล้วจะทำให้ทารกในครรภ์ได้รับอันตรายด้วย คือจะทำให้เด็กมีศีรษะเล็กกว่าปกติ ดังนั้นจึงมีคำเตือนหญิงตั้งครรภ์ไม่ควรเดินทางไปในประเทศที่มีการระบาดของโลก หรือหากเป็นประชากรในประเทศที่มีการระบาดก็ขอให้ชะลอการตั้งครรภ์ออกไปก่อน แต่หากหญิงตั้งครรภ์มีอาการไข้ ผื่นขึ้น ตาแดง ปวดเมื่อยตามตัว ปวดข้อ ต้องรีบพบแพทย์ เพื่อทำการเจาะเลือดตรวจหาเชื้อ สำหรับสถานการณ์ไวรัสซิกาของจังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 2 กันยายน 2559 นายแพทย์ไพศาล ธัญญาวินิชกุล นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่ เปิดเผยว่า จากการเฝ้าระวัง การวิเคราะห์ทางระบาดวิทยา ของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่ พบว่าสถานการณ์ไวรัสซิกาของจังหวัดเชียงใหม่ ผู้ติดเชื้อจากเดิม 7 คน และมีผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอีก 2 รายในวันที่ 1 กันยายน59 ในพื้นที่ตำบลหนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม่ ซึ่งผู้ป่วยรายใหม่ เป็นนักศึกษา ม.แม่โจ้ เพศหญิง อายุ 18 ปี เริ่มป่วยเมื่อ 28 สิงหาคม 59 เข้ารับการตรวจด้วยอาการ ออกผื่น ตาแดง ปวดข้อ เมื่อ 30 สิงหาคม 59 กระทั่งพบผลการติดเชื้อไวรัสซิกา และอีกรายเป็นเพศหญิง อายุ 74 ปี เริ่มป่วยเมื่อ 31 สิงหาคม 9 เข้ารับการตรวจวันเดียวกัน ด้วยอาการออกผื่น ตาแดง และขณะนี้ทั้งสองรายรายมีอาการหายเป็นปกติแล้ว (สยามรัฐ, 2559) โรคที่มียุงเป็นพาหะดังกล่าวนอกจากจะทําให้เกิดการเจ็บป่วยและตาย ยังก่อให้เกิดการสูญเสียอย่างมากในทางเศรษฐกิจและสังคมโดยเฉพาะค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล และการหยุดทํางาน โดยทั่วไปการรักษามักจะรักษาตามอาการเท่านั้น เนื่องจากยังไม่มีวัคซีนในการฉีดป้องกัน ฉะนั้นการป้องกันไม่ให้ถูกยุงกัด จะเป็นทางเลือกหนึ่งที่ประหยัดและคุ้มค่าที่สุดในการป้องกันโรคที่มียุงเป็นพาหะ การป้องกันไม่ให้ยุงกัดที่นิยมใช้กัน คือ การใช้สารเคมีที่มีฤทธิ์ไล่ยุง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสารสังเคราะห์และเป็นอันตรายต่อมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ รวมทั้งทำลายสิ่งแวดล้อม ปัจจุบันจึงมีการศึกษาและใช้สารจากธรรมชาติในการป้องกันยุงกัดมากขึ้น ได้แก่ สารสกัดจากสมุนไพรที่มีกลิ่นจากน้ำมันหอมระเหย (essential หรือ volatile oils) สารป้องกันยุงที่ได้จากธรรมชาติมีข้อดีกว่าสารเคมีสังเคราะห์ที่ไม่สะสมเป็นอันตรายต่อสุขภาพ โดยเฉพาะเมื่อใช้เป็นเวลานาน และไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมและกระทบต่อระบบนิเวศวิทยาของพืชและสัตว์ สารจากธรรมชาติจึงปลอดภัยต่อผู้ใช้ นอกจากนี้มักมีความจำเพาะกับชนิดของยุงด้วย จากข้อมูลการศึกษาดังกล่าวข้างต้น ประกอบกับข้อมูลพื้นฐานของคณะผู้วิจัยในการวิจัยเรื่อง “การศึกษาและพัฒนาการสกัดน้ำมันหอมระเหยจากตะไคร้ด้วยน้ำและไอน้ำ” ซึ่งงานวิจัยนี้ได้รับทุนอุดหนุนจากคณะวิศวกรรมและอุตสาหกรรมเกษตร ประจำปีงบประมาณ 2559 ดังนั้น คณะผู้วิจัยจึงมีความสนใจที่จะทำการการพัฒนาต่อยอดเทคโนโลยีของการพัฒนากระบวนการกลั่นโดยการผลิตเครื่องกลั่นด้วยไอน้ำต้นแบบเพื่อสกัดน้ำมันหอมระเหยจากพืชสมุนไพรต่างๆ ในท้องถิ่นมาเป็นวัตถุดิบหลัก แล้วนำน้ำมันหอมระเหยที่ได้นั้นมาทำผลิตภัณฑ์สเปรย์ไล่ยุง และเพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าของสมุนไพรไทยที่มีความปลอดภัยต่อร่างกาย ลดอันตรายจากการใช้สารเคมี และเป็นการช่วยลดการแพร่กระจายของโรคต่างๆ ที่มียุงเป็นพาหะนำโรค