รายละเอียดโครงการ

การพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์ ให้เป็นระบบและมีประสิทธิภาพนั้น ต้องเน้นเรื่องของธรรมชาติเป็นสำคัญ ได้แก่ การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ การฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ การรักษาสมดุลธรรมชาติและการใช้ประโยชน์จากธรรมชาติ เพื่อการผลิตอย่างยั่งยืน เช่น ปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดินโดยการปลูกพืชหมุนเวียน การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ในไร่นาหรือจากแหล่งอื่น ควบคุมโรค แมลงและสัตว์ศัตรูข้าวและพืชไร่โดยวิธีผสมผสานที่ไม่ใช้สารเคมี การเลือกใช้พันธุ์ข้าวที่เหมาะสมมีความต้านทานโดยธรรมชาติ รู้วิธีการคัดเลือกพันธุ์ข้าวที่ดีและมีคุณภาพ รักษาสมดุลของศัตรูธรรมชาติ การจัดการพืช ดิน และน้ำ ให้ถูกต้องเหมาะสมกับความต้องการของต้นข้าวและพืชไร่ เพื่อทำให้พืชเจริญเติบโตได้ดี มีความสมบูรณ์แข็งแรงตามธรรมชาติ ซึ่งการปฏิบัติวิธีดังกล่าวสามารถทำให้ข้าวและพืชไร่ที่ปลูกให้ผลผลิตสูง มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เป็นหน่วยงานที่มีองค์ความรู้ และความสามารถในการจัดการระบบการเกษตรแบบครบวงจร โครงการนี้ได้มุ้งเน้นไปที่เทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่ในระบบอินทรีย์ โดยมีแนวทาง ดังนี้ 1. งานส่งเสริมและถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์ ในเขตภาคเหนือ มีพื้นที่ปลูกข้าวเป็นอันดับสองของประเทศ (22 %) รองจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (57%) โดยภาคเหนือมีพื้นที่ปลูกข้าวประมาณ 14 ล้านไร่ แต่ว่ามีพื้นที่ปลูกข้าวอินทรีย์เพียงประมาณ 10 % ของพื้นที่ปลูกเท่านั้น ซึ่งการแนะนำและส่งเสริมการปลูกข้าวอินทรีย์มีความสำคัญเป็นอย่างมาก เพื่อให้เกษตรกรได้หันกลับมาดูแลสุขภาพร่างกาย และสภาพแวดล้อม ก่อให้เกิดความยั่งยืนตามธรรมชาติมากขึ้น เนื่องจากพื้นที่นาหลังจากการเก็บเกี่ยวข้าว ควรจะปลูกพืชชนิดอื่นในระบบการปลูกพืชหมุนเวียน เพื่อเป็นการลดการระบาดโรคและแมลงศัตรูพืช และปัจจุบันพื้นที่ปลูกพืชมีเงื่อนไขของน้ำ โดยเฉพาะพื้นที่เขตชลประทานจะถูกจำกัดเวลาการปล่อยน้ำ ซึ่งปริมาณน้ำไม่เพียงพอต่อการปลูกข้าว จึงต้องหาพืชอื่นเข้ามาทดแทน โดยการปลูกพืชไร่ ได้แก่ ข้าวโพด ถั่วเหลือง ถั่วเขียว เป็นอีกทางเลือกในการเพิ่มรายได้ ข้าวโพดเป็นพืชที่นิยมปลูกและตลาดต้องการเป็นจำนวนมาก ซึ่งทางมหาวิทยาลัยแม่โจ้ได้ตระหนักถึงการผลิตพืชดังกล่าวในระบบอินทรีย์ จึงได้มีการสร้างระบบการปลูกพืชไร่อินทรีย์แบบครบวงจร เพื่อให้เกษตรกรได้นำไปใช้ประโยชน์ และเป็นการใช้พื้นที่ได้อย่างเต็มที่ ให้ผลประโยชน์สูงสุด 2. ปัจจุบันการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์นั้นมีปัญหาอย่างมาก ในเรื่องความไม่เข้าใจของเกษตรกรในเรื่องการปรับปรุงสภาพพื้นที่ การคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ข้าว การจัดการดูแลแปลงปลูกข้าว การเก็บเกี่ยว การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์พืช ตลอดจนการจัดการเครื่องจักรกลการเกษตร ดังนั้นทางโครงการได้จัดทำแหล่งเรียนรู้เทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์แบบครบวงจรเพื่อส่งเสริมให้ นักเรียน นักศึกษา และเกษตรกรทั่วไป ได้เข้ามาเรียนรู้การจัดการปลูกข้าวและพืชไร่อื่นๆ ซึ่งสอดคล้องกับยุทธศาสตร์เกษตรอินทรีย์และสมุนไพรของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ และนโยบายของรัฐบาลแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 ยุทธศาสตร์ที่ 3 การสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจและแข่งขันได้อย่างยั่งยืน ซึ่งได้มีแนวทางการพัฒนาด้านการเกษตรซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนาประเทศ กล่าวคือการ ส่งเสริมและเร่งขยายผลแนวคิดการทำการเกษตรตามหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง โดย ส่งเสริมขยายผลและพัฒนาการผลิตในระบบ เกษตรกรรมยั่งยืน ทั้งในรูปแบบเกษตรทฤษฏีใหม่ เกษตรผสมผสาน วนเกษตร เกษตรอินทรีย์ เกษตร ธรรมชาติ รวมถึงการทำเกษตรกรรมตามหลักการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี โดยสนับสนุนบทบาทเครือข่าย ปราชญ์ชาวบ้านในการขับเคลื่อน และการปรับกลไกและโครงสร้างพื้นฐานด้านการเกษตรที่จำเป็นในการทำเกษตรกรรมยั่งยืน ดังนั้นโครงการนี้ จึงมีเป้าหมายหลักในการส่งเสริมและถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์และจัดตั้งแหล่งเรียนรู้เทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์แบบครบวงจร ซึ่งโครงการนี้เป็นโครงการต่อเนื่อง ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากทางมหาวิทยาลัย ในปี งบประมาณ 2559 และ 2560 โดยในส่วนผลการดำเนินงานที่แล้วเสร็จคือ ได้มีการสร้างเครือข่ายภาครัฐ เกษตรกร และเอกชน จำนวนรวม 200 ราย ในเขตอำเภอสันทราย อำเภอแม่ริม อำเภอแม่แตง และอำเภอพร้าว ได้จัดทำแหล่งเรียนรู้การผลิตข้าวอินทรีย์ในพื้นที่ 2.2 ไร่ โดยได้บูรณาการด้านการเรียนการสอนและการบริการวิชาการโดยมี นักศึกษาจำนวน 5 วิชา ได้เข้ามาเรียนรู้ และมีเกษตรกรเข้ามาดูงาน ดังนั้นกิจกรรมของโครงการที่คาดว่าจะดำเนินการต่อไปในปีงบประมาณ 2561 ที่เสนอโครงการนี้ ได้แก่ การพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์ เพื่อนำไปส่งเสริมให้กับเกษตรใน 6 อำเภอในจังหวัดเชียงใหม่ คือ อำเภอสันทราย อำเภอแม่ริม อำเภอแม่แตง อำเภอพร้าว อำเภอดอยสะเก็ด และอำเภอสันกำแพง และพัฒนาพื้นที่แหล่งเรียนรู้เทคโนโลยีการผลิตข้าวและพืชไร่อินทรีย์แบบครบวงจร เพื่อเพิ่มขีดความสามารถของการให้บริการทางวิชาการโดยพัฒนาขีดความสามารถด้านความรู้ความเชี่ยวชาญด้านบุคลากรและ/หรือบัณฑิต การบูรณาการกับการเรียนการสอนซึ่งเน้นการปฏิบัติจริงเต็มรูปแบบ และการให้บริการด้านการฝึกอบรมฯ ถ่ายทอดและเผยแพร่องค์ความรู้ ควบคู่ไปกับการพัฒนาเทคโนโลยีและองค์ความรู้ใหม่อยู่เสมอ เพื่อสอดคล้องกับนโยบายของมหาวิทยาลัยและรัฐบาลต่อไป