รายละเอียดโครงการ

ปัจจุบันเกษตรอินทรีย์ทั่วโลกมีอัตราการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วและผลผลิตเป็นที่ต้องการของผู้บริโภคทั้งในและนอกประเทศมากขึ้นตามลำดับ โดยเฉพาะประเทศญี่ปุ่น สหภาพยุโรป และสหรัฐอเมริกา รัฐบาลไทยได้กำหนดนโยบายส่งเสริมเกษตรอินทรีย์เพื่อสร้างรายได้ ฟี้นฟูความเข้มแข็งของเกษตรกรและเพิ่มขีดความสามารถของภาคเกษตรในตลาดโลก ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2544 และมติคณะรัฐมนตรีเห็นชอบในหลักการของยุทธศาสตร์เกษตรอินทรีย์ให้เป็นวาระแห่งชาติในปี พ.ศ. 2548 อีกทั้งให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับการพัฒนาเกษตรอินทรีย์ซึ่งมีความสอดคล้องกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำริ ซึ่งเป็นทางเลือกของการพัฒนาไปสู่ประโยชน์สุขของคนและสังคมอย่างยั่งยืน ปัญหาการพัฒนาเกษตรกรรมแผนใหม่ภายหลังการปฏิวัติเขียว (Green Revolution) ที่ก่อให้เกิดกระแสเกษตรเชิงเดี่ยวหรือเกษตรเคมีที่เน้นผลิตพืชประเภทเดียวเป็นหลักหรือเน้นผลิตพืชที่ให้ผลผลิตสูงสุด โดยพึงพาปัจจัยภายนอกทั้งสารกำจัดศัตรูพืชและปุ๋ยเคมีสังเคราะห์ ซึ่งส่งผลกระทบทางลบมากขึ้นต่อเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมของประเทศ ทำให้เกิดแนวคิดการพัฒนาเกษตรกรรมอย่างยั่งยืน ความยั่งยืน (Sustainability) หมายถึง ศักยภาพในการผลิตที่ดำรงอยู่อย่างต่อเนื่องโดยไม่ทำให้ฐานทรัพยากร ทรุดโทรมหรือสูญสิ้นไป และสามารถยกระดับมาตรฐานการครองชีพพร้อมกับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรด้วย เกษตรยั่งยืนจึงเน้น “ความมั่นคง” เป็นหลัก มีกรอบแนวคิดที่กว้าง และมีความเป็นอิสระในรูปแบบการปฏิบัติที่ครอบคลุมเกษตรกรรมหลายระบบในปัจจุบัน เช่น เกษตรปลอดสารเคมี เกษตรผสมผสาน เกษตรธรรมชาติ วนเกษตร เกษตรเชิงพลวัตร เกษตรทฤษฎีใหม่ รวมทั้ง เกษตรอินทรีย์ เกษตรอินทรีย์มีรากฐานจากวิถีเกษตรดั้งเดิมของบรรพบุรุษไทย ตั้งแต่เริ่มมีการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ ซึ่งไม่ใช้สารเคมี โดยมีหลักการและเทคนิคเฉพาะที่แตกต่างจากระบบเกษตรยั่งยืนอื่นๆ คือ เกษตรอินทรีย์เน้นทำการเกษตรที่มี“ความมั่นคงและปลอดภัย” ด้วยการสร้างสมดุลและอนุรักษ์ธรรมชาติ ไม่ใช้สารเคมีสังเคราะห์ทุกชนิด เพื่อผลิต อาหารที่มี่คุณภาพสูงทางโภชนาการ และปลอดภัยต่อสุขภาพ ขณะเดียวกันมีการฟื้นฟูระบบนิเวศเกษตรด้วยการปรับปรุงบำรุงดินจากอินทรีย์วัตถุ ได้แก่ ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก ปุ๋ยชีวภาพ พร้อมทั้งสร้างความหลากหลายทางชีวภาพ ไม่ใช้พันธุ์พืชและสัตว์ที่มี่การดัดแปลงทางพันธุกรรม รวมทั้งสร้างระบบควบคุมมลพิษภายในฟาร์มและป้องกันการปนเปื้อนจากภายนอก นอกจากนี้ลักษณะเด่นที่สำคัญอีกประการหนึ่ง ของเกษตรอินทรีย์ คือ เน้น “การบริหารจัดการ” ที่ให้เกษตรกรสามารถพึ่งพาตนเองทางด้านปัจจัยการผลิตและการสนองความต้องการของตลาด เพื่อเป็นหลักประกันต่อผู้ผลิตและสร้างความมั่นใจแก่ผู้บริโภค โดยมีกระบวนการตรวจสอบและรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ตลอดทั้งกระบวนการ เริ่มตั้งแต่การผลิต การแปรรูป การบรรจุภัณฑ์ และการขนส่งถึงผู้บริโภคตามข้อกำหนดที่เป็นมาตรฐานสากล โดยองค์กรที่ได้รับการเชื่อถือ อีกทั้ง เน้น “ความเป็นธรรม” ในการดำเนินธุรกิจร่วมกัน มีความโปร่งใสในการจัดการ เท่าเทียมกันในการจ้างงาน เคารพในวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น และมีกระบวนการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง จากหลักการที่ชัดเจนและข้อกำหนดที่เป็นมาตรฐานสากลของการทำเกษตรอินทรีย์ การพัฒนาระบบเกษตรอินทรีย์ของประเทศไทยให้ประสบความสำเร็จและสามารถแข่งขันในตลาดโลกได้อย่างแท้จริง จำเป็นต้องอาศัยองค์ความรู้หลากหลายในเชิงสหวิทยาการทั้งที่เป็นองค์ความรู้พื้นฐาน และองค์ความรู้ใหม่ โดยเน้นการเสริมสร้างทักษะให้กับบุคลากรที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายในด้านการจัดการธุรกิจ การตลาดเชิงกลยุทธ์ และเทคนิคการดำเนินการที่มีประสิทธิภาพภายใต้การเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของยุคโลกาภิวัตน์ด้วยอุดมการณ์ที่เน้นการพึ่งตนเอง รับผิดชอบต่อสังคม และอนุรักษ์สภาพแวดล้อมธรรมชาติ เพื่อให้การพัฒนาเกษตรอินทรีย์ของประเทศไทยสามารถแข่งขันอย่างยั่งยืนในเวทีการค้าโลก เสริมสร้างคุณภาพชีวิตชุมชนและผู้บริโภคทั้งในและต่างประเทศ ตลอดจนสร้างโอกาสการพัฒนาประเทศไทยให้เป็นศูนย์กลางด้านเกษตรอินทรีย์ของโลกในอนาคต ประเทศไทยเกษตรกรที่ผลิตสินค้าเกษตรอินทรีย์ในจังหวัดต่างๆ กว่า 30 จังหวัด ส่วนใหญ่อยู่ในภาคอีสาน ภาคเหนือ และภาคกลาง โดยในปี 2559 ไทยมีมูลค่าการค้าสินค้าเกษตรอินทรีย์ประมาณ 4,000 ล้านบาท เป็นการส่งออกประมาณ 2,400 ล้านบาท (หรือร้อยละ 60) และคาดว่าในปี 2560 นี้ ตลาดสินค้าเกษตรอินทรีย์สามารถเติบโตได้เพิ่มขึ้นร้อยละ 10 เมื่อเทียบกับก่อน สินค้าที่สำคัญได้แก่ ข้าว พืชผัก ผลไม้ เป็นต้น มีเกษตรกรหลายรายได้พัฒนาการผลิตเกษตรอินทรีย์จนได้รับมาตรฐานสากล อาทิ มาตรฐาน IFOAM มาตรฐานของสหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา แต่มีเกษตรกรผู้ผลิตเกษตรอินทรีย์อีกจำนวนมากยังอยู่ในระดับที่ควรได้รับการพัฒนาและสนับสนุนการผลิตสินค้าให้ได้มาตรฐานสากล เพื่อขยายโอกาสและเพิ่มช่องทางการตลาดให้มากขึ้น จำเป็นต้องมีพี่เลี้ยงให้คำปรึกษาให้ความรู้ในด้านต่างๆ ได้แก่ การแปรรูป การสร้างตราสินค้า การขอรับมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ระดับสากล เชื่อมโยงสู่ตลาดโลก มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติจึงได้มีหลักสูตรอบรมฝึกปฏิบัติเชิงลึกให้กับเกษตรกรและบูรณาการการเรียนการสอนด้านเกษตรอินทรีย์ให้กับนักศึกษามหาวิทยาลัยแม่โจ้ เพื่อให้นักวิชาการที่มีประสบการณ์ด้านส่งเสริมและพัฒนาตลาดสินค้าอินทรีย์มีความรู้และศักยภาพในการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสินค้าเกษตรอินทรีย์ เพิ่มช่องทางการตลาดการสร้างเครือข่ายเกษตรกรอินทรีย์และผู้ประกอบการ สามารถถ่ายทอดและเป็นพี่เลี้ยงให้กับเกษตรกรที่ทำเกษตรอินทรีย์ในจังหวัดภาคเหนือตอนบน